Czy w Państwa Ośrodkach wciąż pojawiają się studenci, którzy zamierzając ubiegać się o stypendium socjalne na uczelni wyższej, proszą o potwierdzenie sytuacji majątkowej i dochodowej swojej rodziny ?
Stosownie do postanowień art. 88 ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r., poz. 85 z późn. zm.), studentowi którego dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej (aktualnie kwoty 701, 00 zł w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jak również kwoty 528, 00 zł w przypadku osoby gospodarującej w rodzinie), należy odmówić prawa do przyznania stypendium socjalnego, a to w sytuacji, w której ten nie dołączy do wniosku o przyznanie stypendium socjalnego, zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych, o sytuacji dochodowej i majątkowej swojej rodziny.
W ten sposób, ustawodawca próbuje wzmocnić moc dowodową dokumentacji przedkładanej przez studenta, którą ten potwierdza sytuację dochodową i majątkową swojej rodziny
Zagadnienie, o którym mowa powyżej, nie jest problematyczne w sytuacji w której student lub jego rodzina, korzysta / korzystała z pomocy społecznej. Wtedy My, jako pracownicy samorządowi pełniący funkcję pomocniczą, możemy z dużą dozą zadowolenia, sprostać wszystkim oczekiwaniom mieszkańca naszej gminy.
Bardzo często zdarza się jednak, że rodzina wnioskodawcy nie korzysta i nigdy nie korzystała z pomocy społecznej. W przypadku, w którym okaże się, że nasz Ośrodek nie dysponuje żadnymi danymi na temat rodziny, wnioskodawca musi spotkać się z postanowieniem o odmowie wydania zaświadczenia.
Jak podkreśla się w orzecznictwie, „Organ administracji obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Skoro organ danych takich nie posiada, to nie może on zaświadczyć o określonym stanie faktycznym.”(vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt: II SA/Kr 288/18). „W sytuacji gdy organ nie dysponuje obecnie dokumentami, na podstawie których mógłby wystawić zaświadczenie o żądanej treści, wydanie zaświadczenia jest niemożliwe, co skutkuje koniecznością wydania postanowienia z art. 219 k.p.a.” (tak w uzasadnieniu wyroku Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 marca 2019 r., [sygn. akt: IV SA/Po 11/19], czy chociażby w uzasadnieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 22 lutego 2017 r., [sygn. akt: II SAB/Lu 26/17]).
Uzasadniając niekorzystne dla wnioskodawcy zakończenie sprawy, wskazać należy także na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2018 r., sygn. akt: II SA/Wa 1904/17, gdzie argumentowano, że „(…) na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego zaświadczenie jest dokumentem potwierdzającym informacje wynikające z danych, rejestrów będących w dyspozycji organu administracji, a zatem we wskazanym zaświadczeniu ośrodek pomocy społecznej będzie mógł przedstawić jedynie informacje, które będą w jego dyspozycji. Oznacza to, że organ lub podmiot podejmujący decyzję w sprawie stypendium socjalnego nie może domagać się przeprowadzenia przez pracowników ośrodka pomocy społecznej wywiadu środowiskowego w celu ustalenia sytuacji materialnej i dochodowej studenta i jego rodziny.”.
Pomimo tego, warto namówić potencjalnego wnioskodawcę do złożenia oficjalnego wniosku o wydanie zaświadczenia.
Zgodnie z art. 88 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, rektor albo komisja stypendialna lub odwoławcza komisja stypendialna może przyznać studentowi stypendium socjalne w przypadku, w którym ten nie przedstawi zaświadczenia, o którym mowa powyżej, jeżeli przyczyny niedołączenia do wniosku o przyznanie stypendium socjalnego zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej lub z centrum usług społecznych, były uzasadnione oraz student udokumentował źródła utrzymania rodziny.
W tym miejscu wyjaśnić należy, że nie każda osoba / rodzina, pomimo formalnego spełnienia kryteriów dochodowych w pomocy społecznej, jest zainteresowana tego rodzaju pomocą. Przyczyn jest wiele, a te są różnicowane sytuacją majątkową, rodzinną, zdrowotną, a czasem nawet postawą życiową. Właśnie te argumenty osoba wnioskująca o stypendium socjalne, powinna podnieść w potencjalnym postępowaniu prowadzonym przez rektora lub komisję stypendialną, przedkładając do akt sprawy właśnie postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia.
Zupełnie na marginesie wyjaśnić należy, że w procedurze administracyjnej, stworzono dwa odrębne i niezależne od siebie rozwiązania. Stosownie do postanowień art. 219 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r., poz. 256), odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Przepisy o których mowa powyżej, stanowią odpowiedź na dwa stany faktyczne. Pierwszy dotyczy sytuacji, w której wnioskodawca i jego rodzina nigdy nie mieli kontaktu z naszym Ośrodkiem. Wtedy też nie dysponując jakąkolwiek informacją na temat studenta i jego rodziny, nie jesteśmy w stanie w jakikolwiek sposób (pozytywny / negatywny), zaświadczyć o sytuacji dochodowej i majątkowej wnioskodawcy. Na tej też podstawie, wydajemy postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia.
Z kolei w drugim przypadku, student bądź jego rodzina mieli styczność z naszym Ośrodkiem, jednak z przyczyn obiektywnych, nie możemy zaświadczyć w sposób zgodny z żądaniem wnioskodawcy (np. student żąda wydania zaświadczenia o spełnieniu kryteriów dochodowych z pomocy społecznej, podczas gdy on sam, bądź jego rodzina w latach ubiegłych spotkali się z odmową przyznania pomocy z powodu ich przekroczenia). W takim stanie faktycznym, zobligowani jesteśmy wydać postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia „o treści żądanej przez osobę ubiegającą się”.
Aby ratować sytuację, można także weryfikować status rodziny studenta w innych działach naszego Ośrodka (świadczenia rodzinne / fundusz alimentacyjny). Być może, takie zaświadczenie okaże się dla wnioskodawcy wystarczające, a ten uzyskując potwierdzenie sytuacji majątkowej i dochodowej swojej rodziny na podstawie innych niż te funkcjonujące na gruncie ustawy w pomocy społecznej kryteriów dochodowych, spotka się z większym zrozumieniem przy weryfikacji przesłanek uprawniających go do stypendium socjalnego.
W takim jednak przypadku, wnioskodawca powinien dokładnie sprecyzować zakres swoich żądań, tak by odpowiedź na jego wniosek, była precyzyjna i adekwatna do jego żądania.
Poniżej przedstawiam projekt postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia, które stanowi jedno z dwóch, alternatywnych rozwiązań pozwalających zakończyć prowadzone w naszym Ośrodku postępowanie.
Projekt – postanowienie – odmowa wydania zaświadczenia
Grzegorz Rajski
Stan prawny na dzień 10 kwietnia 2020 r.
Uwaga!
Zgodnie z pkt 4.4 i 4.5 Regulaminu Usługodawca oświadcza, że przysługują mu wyłączne prawa autorskie do poszczególnych elementów i całości Dokumentów Prawnych. Użytkownik ma prawo do korzystania z Dokumentów Prawnych wyłącznie w ramach działania reprezentowanego Ośrodka Pomocy Społecznej. Zabronione jest udostępnianie Dokumentów prawnych osobom trzecim a w szczególności publiczne udostępnianie w sieci Internet.
Przypominamy również, że udostępnione dokumenty są jedynie wzorami i powinny zostać każdorazowo dostosowane do indywidualnej sprawy administracyjnej !
