Szanowni Państwo,
W stanie prawnym od 31 marca 2020 r., stosownie do postanowień art. 15o ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r., o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 z późn. zm.), przyznanie świadczeń o których mowa w ustawie o pomocy społecznej (w szczególności osobie lub rodzinie, które zostały poddane kwarantannie w związku z podejrzeniem zakażenia lub choroby zakaźnej), nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego.
W takim przypadku, sytuację osobistą, rodzinną, dochodową oraz majątkową podopiecznego powinniśmy ustalić na podstawie rozmowy telefonicznej z pracownikiem socjalnym, dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 107 ust. 5b ustawy o pomocy społecznej (także ich kopii w tym elektronicznych) oraz informacji udostępnionych między innymi przez instytucje państwowe oraz pracodawców.
Jak poradzić sobie z brakiem bezpośredniego kontaktu z podopiecznym ośrodka pomocy społecznej ?
Oznacza to, że od 31 marca 2020 r. nie przeprowadzamy wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania naszych podopiecznych, a sam fakt przeprowadzenia rozmowy telefonicznej, powinniśmy udokumentować np. w drodze protokołu.
Możliwość taką przewidziano w samej procedurze administracyjnej (tak od 30 kwietnia 2018 r.), gdzie ustawodawca przesądził, że sprawy mogą być załatwiane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub innych środków łączności, jeżeli przemawia za tym interes strony, a przepisy prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Jak doprecyzowano w art. 14 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, „Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.”.
W odpowiedzi na powyższe, w załączeniu do niniejszego artykułu, przedkładam Państwu projekt protokołu z ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej oraz majątkowej w drodze rozmowy telefonicznej, zachęcając do jego modyfikacji, poprzez dostosowanie do własnych potrzeb.
Wywiad środowiskowy jako szczególna forma postępowania dowodowego.
W gwoli wyjaśnienia podnieść należy, że przepisy rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r., poz. 1788), nie straciły na aktualności, wciąż oczekując na stosowną nowelizację.
W orzecznictwie dotychczas podkreślano, że „Wywiad środowiskowy jest szczególnym środkiem dowodowym mającym zastosowanie w postępowaniu w sprawach z zakresu pomocy społecznej, na który składa się szereg czynności organu wykonywanych przez pracownika socjalnego, takich jak m.in. przesłuchanie strony i jej rodziny pod rygorem odpowiedzialności karnej za udzielenie nieprawdziwych informacji, wykorzystanie istotnych dla sprawy dokumentów oraz przeprowadzenie własnych obserwacji w celu zweryfikowania informacji uzyskanych z innych źródeł dowodowych, w szczególności z oświadczenia o stanie majątkowym, złożonego przez stronę. Oznacza to, iż tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie jest możliwe przeprowadzenie takiego wywiadu środowiskowego, dopuszczalne jest oparcie postępowania dowodowego na innych dowodach.” (tak między innymi w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 17 października 2019 r. – sygn. akt: IV SA/Wr 277/19).
Rozwiązania szczególne w pomocy społecznej, związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się COVID-19.
W aktualnym stanie prawnym przyjąć należy, że ustawodawca zdecydował się na rozwiązania szczególne, które stanowią odstępstwo, od gromadzenia materiału dowodowego w trybie i na zasadach tożsamych jak w procedurze przeprowadzania wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania strony.
Ostatecznie więc, z uwagi na regulacje szczególne związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się COVID-19, powinniśmy powrócić na grunt procedury administracyjnej, w której strona w sposób odmienny niż dotychczas, powinna zostać pouczona o swoich prawach i obowiązkach w toczącym się postępowaniu administracyjnym. Stosownie do postanowień art. 14 ustawy o pomocy społecznej, w sprawach nieuregulowanych w/w ustawie, należy stosować przepisy procedury administracyjnej w sposób „odpowiedni”.
Jeśli chcesz otrzymać Protokół dotyczący ustalenia sytuacji podopiecznego zapisz się do newslettera lub napisz wiadomość w tej sprawie na adres: kontakt@prawnikwpomocyspolecznej.pl .
Grzegorz Rajski
Stan prawny na dzień: 16 kwietnia 2020 r.
Uwaga!
Zgodnie z pkt 4.4 i 4.5 Regulaminu Usługodawca oświadcza, że przysługują mu wyłączne prawa autorskie do poszczególnych elementów i całości Dokumentów Prawnych. Użytkownik ma prawo do korzystania z Dokumentów Prawnych wyłącznie w ramach działania reprezentowanego Ośrodka Pomocy Społecznej. Zabronione jest udostępnianie Dokumentów prawnych osobom trzecim a w szczególności publiczne udostępnianie w sieci Internet.
Przypominamy również, że udostępnione dokumenty są jedynie wzorami i powinny zostać każdorazowo dostosowane do indywidualnej sprawy administracyjnej !
