Pytanie:
Zgłosiła się do nas osoba zamieszkująca na terenie innej gminy od 13 lat. Osoba ta na skutek trudnej sytuacji życiowej i finansowej oraz podniesienia czynszu przez wynajmującego straciła możliwość wywiązywania się z płatności i popadła w zwłokę w zapłacie czynszu oraz kilkumiesięczne zadłużenie. W tej sytuacji, jako osoba zagrożona eksmisją zwróciła się o pomoc do gminy, w której posiada ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały. Kto powinien udzielić pomocy tej osobie ?
W przedmiotowym stanie faktycznym rozważyć należy, przede wszystkim, kwestie związane z właściwością miejscową gminy oraz możliwością udzielenia pomocy społecznej przez Państwa gminę.
Zgodnie z treścią art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej:
- Właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.
- W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
- W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.
- W przypadkach, o których mowa w ust. 3, można przyznać świadczenia wymienione w art. 37-42 i 47-50.
- Do przyznawania świadczeń w miejscu pobytu nie stosuje się kwot kryteriów dochodowych podwyższonych zgodnie z art. 8 ust. 2.
- Dla mieszkańca domu właściwa jest gmina, która skierowała go do domu pomocy społecznej.
- Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu.
W związku z tym, że wnioskodawczyni zamieszkuje na terenie innej gminy i tam też ma miejsce pobytu, Państwa gmina jest właściwa do udzielenia pomocy, wyłącznie w sytuacji, gdy zachodzi przesłanka opisana w ust. 2 powołanego przepisu tj. w sytuacji gdyby uznać wnioskodawczynię za osobę bezdomną. W innym przypadku gminą właściwą do udzielenia pomocy jest gmina, na terenie której osoba potrzebująca pomocy ma miejsce zamieszkania lub miejsce pobytu.
Kogo należy traktować jako osobę bezdomną ?
Osobą bezdomną w myśl powołanego przepisu jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania (art. 6 pkt. 8). Natomiast lokalem mieszkalnym w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego jest lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych.
Uznanie, że osoba wnioskująca o udzielenie pomocy nie zamieszkuje w lokalu mieszkalnym (tj. zamieszkuje w pomieszczeniu przeznaczonym do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych) oraz, że nie jest obecnie zameldowana na pobyt stały, stanowi podstawę do przyznania pomocy przez Państwa gminę.
Na marginesie powyższych uwag wskazać również należy, że obecnie wnioskodawczyni zamieszkuje w lokalu bez tytułu prawnego. W takiej sytuacji właściciel lokalu ma prawo dokonać eksmisji sądowej a następnie w drodze egzekucji komorniczej zmusić do opuszczenia i opróżnienia zajmowanego lokalu. Wtedy zgodnie z treścią art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów:
Wobec powyższego Sąd z urzędu zbada czy osoba, która zgłosiła się do Państwa gminy, ma prawo do lokalu socjalnego. Jeśli sąd uzna, że zachodzą przesłanki ustawowe do udzielenia lokalu socjalnego, gmina na terenie której znajduje się lokal podlegający opróżnieniu będzie zobowiązana do jego przydzielenia.
Podsumowując:
Po dokonaniu ustalenia, że osoba wnioskująca o pomoc, jest osobą bezdomną, Państwa gmina ma obowiązek przyznać zasiłek z pomocy społecznej. Obecnie osoba nie jest bezdomna. W sytuacji gdy Sąd wyda wyrok o eksmisję i przyzna lokal socjalny – gminą właściwą to przyznania takiego lokalu będzie ta, na terenie której znajduje się lokal podlegający opróżnieniu.
