Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Data orzeczenia: 24 stycznia 2017 r.
Sygnatura akt: I OSK 2027/16
Istota problemu:
Czy dłużnik alimentacyjny jest stroną postępowania o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego – ewentualnie o ustalenie, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego zostały pobrane nienależnie?
Teza: „Dłużnik alimentacyjny nie jest stroną w postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a co za tym idzie nie jest stroną w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.”
Decyzja w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego i w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tego funduszu nie ma wpływu na sytuację prawną dłużnika alimentacyjnego:
„Źródłem obowiązków i ograniczeń, o jakich mowa w art. 27 ust. 1, ust. 1a, art. 5 ust. 1-4a jest relewantna prawnie okoliczność uzyskania przez osobę zobowiązaną do alimentów statusu dłużnika alimentacyjnego w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy (dłużnikiem alimentacyjnym jest osoba zobowiązana do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, wobec której egzekucja okazała się bezskuteczna).”.
„Należy podkreślić, że ani w postępowaniu o przyznanie świadczeń, ani w postępowaniu o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, organ administracji nie orzeka o prawach i obowiązkach dłużnika alimentacyjnego, nie nakłada na niego obowiązków, które są przewidziane przez ustawę i stanowią skutek bezskuteczności egzekucji. Osoba zobowiązana do alimentów ma zaś instrument chroniący jej interes w sprawie uznania jej za dłużnika alimentacyjnego poprzez kwestionowanie ustaleń organu egzekucyjnego.”
Interes prawny jako warunek konieczny do potwierdzenia statusu strony w postępowaniu administracyjnym:
„O tym, czy określonemu podmiotowi służą prawa strony w postępowaniu, rozstrzyga norma prawna, z której dla tego podmiotu wynikają prawa lub obowiązki. Istnienie interesu prawnego nie może być rozpatrywane w oderwaniu od przedmiotu konkretnego postępowania administracyjnego.”
„Interesu prawnego nie należy także upatrywać w obowiązku zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego kwot wypłaconych na rzecz osób uprawnionych. W tym bowiem przypadku obowiązek świadczeń alimentacyjnych znajduje źródło w wyroku sądu powszechnego opatrzonego klauzulą wykonalności, natomiast twierdzenia odnośnie spłaty zadłużenia do rąk przedstawiciela ustawowego osób uprawnionych może mieć znaczenie w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez właściwego komornika.”
Weryfikacja zaświadczenia komornika o bezskuteczności egzekucji:
„Zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji nie może być przedmiotem kontroli organu administracyjnego prowadzącego postępowanie w sprawie przyznania świadczenia. Jest to bowiem czynność organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne i może być kwestionowana w trybie przewidzianym przez przepisy postępowania egzekucyjnego, w przypadku prowadzenia egzekucji przez komornika w trybie skargi na czynności komornika, o której mowa w art. 767 k.p.c.”
Inne orzeczenia odmawiające dłużnikowi alimentacyjnemu statusu strony w postępowaniu administracyjnym o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz o zwrot świadczeń nienależnie pobranych:
- Wyrok NSA z dnia 22 kwietnia 2020 r., sygn. akt: I OSK 4202/18;
- Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 stycznia 2020 r., sygn. akt: II SA/Go 598/19;
- Wyrok WSA w Kielcach z dnia 16 maja 2019 r., sygn. akt: II SA/Ke 165/19;
Stan prawny na dzień: 18 września 2020 r.
r. pr. Grzegorz Rajski
Przeczytaj całą treść orzeczenia: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/DA8FD30634
