Co nas czeka w 2022 r.
Szanowni Państwo,
W szampańskim i noworocznym nastroju, witam serdecznie w nowym, 2022 roku.
O tym co nas czeka i na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę rozpoczynając pracę z „nowym datownikiem w ręce”, w dużym skrócie poniżej.
Zmiana kryteriów dochodowych w pomocy społecznej w 2022 r.:
Pierwszą zmianą z którą musimy się zmierzyć, a która znajdzie realne przełożenie na ilość naszych obowiązków służbowych, jest oczywiście zmiana kryteriów dochodowych w pomocy społecznej. Okoliczność ta nie pozostanie bez wpływu, tak zarówno na dotychczas przyznane świadczenia (pieniężne / niepieniężne), jak również na te nowe, o których zakresie zdecydujemy z początkiem roku.
Rozporządzeniem z dnia 14 lipca 2021 r., Rada Ministrów określiła kryteria dochodowe oraz kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, które zastosowanie znajdują od 1 stycznia 2022 r. (Dz. U. z 2021 r., poz. 1296).
Rozporządzenie zostało ogłoszone 15 lipca 2021 r.
Pełna treść rozporządzenia do pobrania pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001296
Jedynie porządkowo przypomnę więc, że od 1 stycznia 2022 r., kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej ustalono na poziomie 776, 00 zł, a dla osoby gospodarującej w rodzinie na poziomie 600, 00 zł. Z kolei maksymalna wysokość zasiłku stałego w 2022 r. wyniesie 719, 00 zł, a każdy hektar przeliczeniowy gospodarstwa rolnego „przyniesie dochód” w wysokości 345, 00 zł.
W rozporządzeniu nie zamieszczono jednak przepisów przejściowych (temporalnych), które instruowałyby do jakich spraw należy stosować przepisy dotychczasowe, a do jakich przepisy obowiązujące w nowym, 2022 r. (tak z uwzględnieniem np. ich daty wszczęcia).
Ostatecznie więc, o zastosowaniu konkretnych regulacji prawnych przesądzi data wydania decyzji administracyjnej.
Jak podkreśla się w ugruntowanym już orzecznictwie sądów administracyjnych,
„Organy są zobowiązane orzekać uwzględniając stan prawny z daty wydania decyzji, co wynika wprost z art. 6 k.p.a., jak i przede wszystkim art. 7 Konstytucji RP.” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 kwietnia 2020 r., sygn. akt: II OSK 1019/19).
Pomimo, że postępowanie administracyjne zostało wszczęte w poprzednim roku, wydając decyzję w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., stosować należy nowe przepisy wykonawcze do ustawy o pomocy społecznej. Kończąc postępowanie administracyjne w 2022 r., akta sprawy powinniśmy więc uzupełnić o dokumenty aktualizujące stan prawny, uwzględniając w planie pomocy nowe kryteria dochodowe.
Co ważne, z powodu ograniczeń w systemach informatycznych obsługujących świadczenia z pomocy społecznej, które najprawdopodobniej nie pozwolą nam na modyfikację kryteriów dochodowych stanowiących podwalinę wywiadów środowiskowych rozpoczętych jeszcze w 2021 r., musimy także uważać na kwestie związane ze sprawozdawczością. Ta bowiem może ulec zniekształceniu, w przypadku zastosowania nowych kryteriów dochodowych, pomimo iż postępowanie administracyjne zainicjowano w starym jeszcze, porządku prawnym.
Zmiana decyzji administracyjnych w związku z nowymi kryteriami dochodowymi z pomocy społecznej:
Kodeks postępowania administracyjnego:
Art. 163. [Wzruszenie decyzji na podstawie przepisów szczególnych]
Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy szczególne.
Ustawa o pomocy społecznej:
Art. 106. [Decyzja w sprawie świadczeń; postępowanie o ustalenie uprawnień do zasiłku stałego]
- Decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki takie jak odmowa współpracy z pracownikiem socjalnym (ewentualnie marnotrawienie przyznanego wsparcia), dysproporcja pomiędzy udokumentowanym dochodem a sytuacją majątkową rodziny wnioskodawcy, a także odmowa złożenia do akt sprawy oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Z kolei zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody.
Wybrane orzecznictwo dotyczące zmiany decyzji wydanej na gruncie ustawy o pomocy społecznej:
- „Przepis art. 106 ust. 5 u.p.s. nie znajduje zastosowania do weryfikacji decyzji już zrealizowanej, tj. której skutki zostały skonsumowane.” (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 marca 2020 r., sygn.. akt: I OSK 2680/19);
- (…) przyjąć należy, że zmiana (uchylenie) decyzji, na podstawie art.106 ust.5 ustawy o pomocy społecznej, co do zasady dopuszczalna jest dopiero po wejściu do obrotu prawnego decyzji modyfikującej decyzję pierwotną. Nie można jednak wykluczyć, że decyzje weryfikujące w omawianym trybie decyzje wcześniejsze mogą mieć skutek wsteczny. Dotyczyć to może przede wszystkim sytuacji, w których zastosowanie takiego skutku odbędzie się z korzyścią dla zainteresowanego.” – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 stycznia 2013 r., sygn. akt: I OSK 1129/12 – dotyczący możliwości zmiany wysokości zasiłku stałego z datą wsteczną;
- „Wydanie decyzji kilkanaście dni później, niż początek okresu, jakiego dotyczy samo w sobie nie przesądza jeszcze o wydaniu decyzji z mocą wsteczną. Jak wskazano wyżej, do uznania, że decyzja została wydana z mocą wsteczną, potrzeba jeszcze rozważenia okoliczności sprawy.” – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 marca 2016 r., sygn. akt: I OSK 221/16;
Ścieżka awansu zawodowego pracowników socjalnych i dodatkowe uprawnienia związane z pracą socjalną w terenie:
Ustawą z dnia 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2021 r., poz. 803), znowelizowano ustawę o pomocy społecznej, ustanawiając tzw. „ścieżkę awansu zawodowego pracowników socjalnych”.
Co do zasady, awans zawodowy pracownika socjalnego uzależniony jest od oceny okresowej jego pracy, która materializuje się raz na dwa lata. Należy także pamiętać, że pracownikowi, który spełnia wymogi dotyczące wykształcenia i stażu pracy oraz wyróżnia się wysokim zaangażowaniem, inicjatywą lub nowatorskim podejściem przy wykonywaniu obowiązków służbowych z zakresu pomocy społecznej, może być nadany wyższy stopień awansu z pominięciem trybu oceny okresowej (art. 121 b ust. 11 ustawy o pomocy społecznej).
Niezależnie od powyższego, nowelizacją na którą wskazano powyżej przesądzono między innymi, że:
- Pracownik socjalny korzysta z prawa pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach, podmiotach wykonujących działalność leczniczą i innych placówkach;
- Każdy organ i instytucja administracji publicznej, zobowiązana jest udzielić pracownikowi socjalnemu pomocy w wykonywaniu jego zadań;
- Pracownikowi socjalnemu przysługuje pomoc psychologiczna – w przypadku wystąpienia sytuacji bezpośrednio zagrażających jego życiu lub zdrowiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi, za której realizacje odpowiada gmina lub powiat;
- Pracownik socjalny ma prawo do szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas wykonywania czynności zawodowych (nie rzadziej niż raz na dwa lata);
Pełna treść ustawy nowelizującej dostępna pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210000803
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2022 r.:
Obwieszczeniem z dnia 27 października 2021 r., w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w 2022 r., Minister Rodziny i Polityki Społecznej poinformował, że w 2022 r., pomoc ta wynosić będzie 2. 119, 00 zł.
Pełna treść obwieszczenia dostępna pod adresem:
https://monitorpolski.gov.pl/MP/2021/1021
Zmiana decyzji administracyjnych, w części dotyczącej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego:
Kodeks postępowania administracyjnego:
Art. 163. [Wzruszenie decyzji na podstawie przepisów szczególnych]
Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy szczególne.
Art. 32. [Zmiana decyzji w sprawie prawa do świadczeń rodzinnych]
1.Organ właściwy oraz wojewoda mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie rodzinne lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń.
1a. Zmiana decyzji na korzyść strony nie wymaga jej zgody.
1b. Wszczęcie postępowania w sprawie zmiany decyzji ustalającej prawo do świadczeń rodzinnych na korzyść strony, w zakresie zmiany wysokości świadczeń, następuje z urzędu.
1c. Wszczęcie postępowania, o którym mowa w ust. 1 b, nie wymaga zawiadomienia strony.
1d. Decyzje przyznające świadczenia rodzinne oraz decyzje w sprawie zmiany wysokości świadczeń rodzinnych na korzyść strony są natychmiast wykonalne.
Świadczenie wychowawcze „500 +” w 2022 r.
Ustawą z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw, przesądzono że od 2022 r., za realizację niezwykle popularnego „Programu 500 +”, będzie odpowiadał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Ustawa zmieniająca dostępna pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001981
W dużym skrócie:
- Aktualnie okres zasiłkowy trwa do 31 maja 2022 r. (od 1 czerwca 2021 r.).
- Gminy kontynuują wypłatę świadczeń wychowawczych przyznanych do 31 maja 2022 r.;
- Wnioski o świadczenie wychowawcze składane po 1 stycznia 2022 r. (na okres zasiłkowy 2021 / 2022), należy kierować do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- Wnioski na nowy okres zasiłkowy (od 1 czerwca 2022 r. do 31 maja 2023) można składać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych od 1 lutego 2022 r.;
Kwoty minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników samorządowych w 2022 r.:
Od 1 stycznia 2022 r., ustalając stawkę minimalnego miesięcznego poziomu wynagradzania zasadniczego dla pracowników zatrudnionych w Ośrodku Pomocy Społecznej, należy stosować tabelę I – (część B), określoną w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1960).
Pełna treść rozporządzenia dostępna pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001960
Wszystkie regulaminy wynagradzania określające minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego w naszych Ośrodkach wymagają więc zmiany, a to z uwzględnieniem nowych stawek minimalnych, określonych w drodze rozporządzenia.
Czytaj także:
Wynagrodzenie minimalne a dodatek dla pracownika socjalnego pracującego w terenie:
Ustawa o pomocy społecznej:
Art. 121. [Uprawnienia pracownika socjalnego]
3a. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 400 zł. W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy dodatek przysługuje w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy.
3aa. Dodatek, o którym mowa w ust. 3a, nie jest uwzględniany przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207).
(stan prawny od 30 maja 2021 r.)
Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – 2022 r.:
30 września 2021 r. rozpoczęto pracę nad kolejnym pakietem zmian do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
W projektowanych zmianach planuje się między innymi:
- uszczegółowienie zasad funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych (w tym poprzez: obowiązkowe szkolenia dla członków zespołów; możliwość powołania zastępcy przewodniczącego zespołu; określenie zasad działania zespołu w formie odrębnego regulaminu funkcjonowania; przekształcenie tzw. „grup roboczych” funkcjonujących w ramach zespołu, w grupy diagnostyczno – pomocowe; możliwość organizowania posiedzeń zespołu i grup za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej; zasady usprawiedliwiania nieobecności na posiedzeniach),
- zmianę definicji „przemocy domowej”;
- poszerzenie kompetencji przewodniczącego zespołu (np. możliwość inicjowania dodatkowych – incydentalnych postępowań przed sądem opiekuńczym);
- uregulowanie kwestii związanych z procedurą skargową, dotyczącej samego przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego i poszczególnych członków grup diagnostyczno – pomocowych, poprzez określenie organów właściwych do rozpatrywania tego typu skarg;
- zmiany zasad przetwarzania danych osobowych osób zaangażowanych w procedurę „Niebieskie karty” i zasad udostępniania tego rodzaju dokumentacji;
- uszczegółowienie kwestii związanych z właściwością miejscową zespołów interdyscyplinarnych;
Projekt ustawy jest na etapie opiniowania, jednak zmiany najprawdopodobniej zostaną uchwalone w nowym – 2022 r.
Poniżej adresy stron internetowych, na których można śledzić stopień zaawansowania prac legislacyjnych w powyższym zakresie:
https://www.legislacja.gov.pl/projekt/12351802
Dodatek osłonowy w 2022 r.:
27 grudnia 2021 r., Prezydent podpisał ustawę z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym.
https://www.prezydent.pl/prawo/ustawy-podpisane/ustawy-podpisane-w-grudniu-2021-r,45902
Dodatek osłonowy będzie przysługiwał osobom samotnie gospodarującym oraz osobom w gospodarstwie wieloosobowym. Świadczenie uzależnione będzie od kryteriów dochodowych, które ustalono – w odniesieniu do osób samotnych na poziomie 2. 100, 00 zł oraz w odniesieniu do osób gospodarujących w rodzinie na poziomie 1. 500, 00 zł (w przeliczeniu na osobę).
Co do zasady – wysokość dodatku będzie uzależniona od liczby osób w rodzinie (odpowiednio: 400, 00 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego, 600, 00 zł dla gospodarstwa liczącego 2 – 3 osoby, 850, 00 zł dla gospodarstwa składającego się z 4 – 5 osób i 1. 150, 00 zł dla gospodarstwa domowego liczącego co najmniej 6 osób).
Gdy głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego będzie kocioł, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, itp. na paliwo stałe zasilane węglem lub paliwami węglopochodnymi, wpisane do centralnej ewidencji emisyjności budynków, wysokość dodatku osłonowego ulegnie zwiększeniu o 25%.
Przy ustalaniu wysokości dodatku osłonowego obowiązywać będzie tzw. „zasada złotówka za złotówkę”, co oznacza, że dodatek osłonowy będzie przyznawany nawet po przekroczeniu kryterium dochodowego, a kwota dodatku będzie pomniejszana o kwotę przekroczenia. Minimalna kwota wypłacanych dodatków osłonowych będzie wynosić 20, 00 zł. Poniżej 20, 00 zł kwota dodatku osłonowego nie będzie wypłacana.
Dodatek ustalany jest za okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.
Wnioski należy złożyć do 31 października 2022 r. (te złożone później, pozostaną bez rozpoznania).
Wnioski można składać na piśmie bądź za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Organem właściwym do obsługi świadczeń związanych z dodatkiem osłonowym będzie wójt, burmistrz lub prezydent miasta – miejsca zamieszkania wnioskodawcy.
Przyznanie dodatku nie będzie wymagać decyzji administracyjnej. Taką formę zastrzeżono dla decyzji odmownej lub zmieniającej uprawnienie do dodatku osłonowego.
Dodatek osłonowy a dochód w pomocy społecznej:
Dodatku osłonowego nie uwzględnia się ustalając wysokość dochodu na gruncie ustawy z pomocy społecznej. Reguła ta dotyczy także dodatku energetycznego (art. 10 ustawy o dodatku osłonowym).
Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz. U. z 2021 r., poz. 2270):
Art. 4. [Warunki przysługiwania kapitału; cel kapitału; okres pobierania kapitału]
- Kapitał przysługuje matce albo ojcu, przez których rozumie się także osobę, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, jeżeli dziecko to wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki lub ojca, z uwzględnieniem art. 5 ust. 6.
- Celem kapitału jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
Art. 5. [Wysokość kapitału]
- Kapitał przysługuje w wysokości 500 zł albo 1000 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie.
Art. 8. [Organ właściwy]
1.Postępowanie w sprawie kapitału prowadzi oraz kapitał wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Marnotrawienie kapitału opiekuńczego lub jego wydatkowanie niezgodnie z celem:
[art. 26 ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym]
Jeżeli w stosunku do osoby ubiegającej się lub otrzymującej kapitał wystąpią wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem, wydatkowania kapitału niezgodnie z celem lub marnotrawienia kapitału, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zwrócić się do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się lub otrzymującej kapitał kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego w celu weryfikacji tych wątpliwości
Jeżeli odpowiednio kierownik ośrodka pomocy społecznej albo dyrektor centrum usług społecznych, w wyniku rodzinnego wywiadu środowiskowego, ustali, że kapitał jest wydatkowany niezgodnie z celem lub marnotrawiony, przekazuje informację o tym Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku, o którym mowa powyżej oraz w przypadku marnotrawienia świadczenia wychowawczego lub wydatkowania go niezgodnie z celem Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje należny osobie uprawnionej kapitał na rachunek płatniczy lub na instrument płatniczy odpowiednio ośrodka pomocy społecznej albo centrum usług społecznych w celu wypłaty tego kapitału w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje osobę uprawnioną do kapitału o przekazaniu odpowiednio kierownikowi ośrodka pomocy społecznej albo dyrektorowi centrum usług społecznych wypłaty kapitału w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.
Kapitał opiekuńczy a dochód w pomocy społecznej:
Ustawa o pomocy społecznej:
Art. 8. [Kryterium dochodowe]
- Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:
14) rodzinnego kapitału opiekuńczego, o którym mowa w ustawie z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz. U. poz. 2270);
(stan prawny od 1 stycznia 2022 r. z wyjątkami – patrz art. 58 ustawy)
Pełna treść ustawy dostępna pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210002270
Minimalne wynagrodzenie za pracę oraz wysokość minimalnej stawki godzinowej w 2022 r.:
Rozporządzeniem z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r., Rada Ministrów przesądziła, że od 1 stycznia 2022 r.:
- minimalne wynagrodzenie za pracę wynosić będzie 3. 010, 00 zł;
- minimalna stawka godzinowa wynosić będzie 19, 70 zł;
Pełny tekst rozporządzenia dostępny pod adresem:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001690
To nie wszystkie niespodzianki, które czekają na nas w 2022 r.!
Tożsamo jak w latach ubiegłych, z czystym sumieniem mogę więc potwierdzić, że 2022 r. w ośrodku pomocy społecznej, będzie pełen wyzwań i niezapomnianych wrażeń.
Prawo musi bowiem reagować na zmieniającą się wokół nas rzeczywistość i stawiać czoła wyzwaniom, które końcowo przyczynią się do tworzenia lepszej i bardziej zadowalającej nas rzeczywistości.
W nowym 2022 r., pozostaje Mi życzyć wszystkim Państwu zdrowia, pomyślności i poczucia spełnienia przy realizacji obowiązków służbowych.
Oby nasze marzenia, plany i obietnice noworoczne stały się rzeczywistością, a realizacja nowych obowiązków służbowych, stała się podwaliną naszego rozwoju wewnętrznego i wzrostu duchowego.
Stan prawny na dzień: 2 stycznia 2021 r.
r. pr. Grzegorz Rajski
P. S.
zachęcam do przeczytania także:
