Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie:
Data orzeczenia: 19 grudnia 2008 r.
Skład: 7 sędziów
Sygnatura akt: I OSK 147/08
Teza: „(…) W sytuacji, gdy mimo podjętych przez Ośrodek starań nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe i w konsekwencji z tego powodu odmówiono na wnioskowany okres przyznania tych świadczeń, za słuszne uznać należy stanowisko Sądu, że wskazana okoliczność uzasadniała odmowę przyznania świadczenia.”
W Ośrodkach Pomocy Społecznej, które z różnych powodów nie zlecają realizacji specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi profesjonalnym podmiotom, często brakuje indywidualnie dobranych specjalistów, którzy spełniali by wygórowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, kwalifikacje zawodowe.
W takich przypadkach, „ostatnią deską ratunku” wydaje się być stanowisko przedstawione przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 grudnia 2008 r. (sygn. akt: I OSK 147/08), gdzie stwierdzono, że
„(…) W sytuacji, gdy mimo podjętych przez Ośrodek starań nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe i w konsekwencji z tego powodu odmówiono na wnioskowany okres przyznania tych świadczeń, za słuszne uznać należy stanowisko Sądu, że wskazana okoliczność uzasadniała odmowę przyznania świadczenia.”
Formułując powyższe stanowisko, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił pogląd przedstawiony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 8 listopada 2007 r. (sygn. akt II SA/Bk 418/07), którego fragment pozwala twierdzić, że:
„(…) Podkreślając, że K. I. spełnia wszystkie przesłanki uzasadniające przyznanie specjalistycznych usług psychiatrycznych Sąd uznał, że brak osób wykwalifikowanych do świadczenia tej formy pomocy mógł stanowić podstawę odmowy jej przyznania. Specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone jedynie przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Brak osoby z odpowiednimi kwalifikacjami czyni bezzasadnym przyznanie prawa pomocy w tym zakresie, gdyż de facto nie będą one wykonywane.”
W ostatniej kolejności przywołać należy bardziej aktualne niż powyższe orzeczenia rozstrzygnięcie, a mianowicie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 17 czerwca 2013 r. (sygn. akt: IV SA/Wr 153/13), gdzie wyjaśniono, że:
„Warto w tym miejscu odnotować, że teza o niemożliwości pozytywnego rozstrzygnięcia w takim przypadku związanej z bezskutecznością wykonania decyzji została także uznana na gruncie orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd ten w wyroku z dnia 19 grudnia 2008 r. sygn. akt I OSK 147/08 (Lex nr 603722) stwierdził, że w sytuacji, gdy mimo podjętych przez ośrodek pomocy społecznej starań nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe i w konsekwencji z tego powodu, odmówiono na wnioskowany okres przyznania świadczeń w formie specjalistycznych usług opiekuńczych, to taka okoliczność uzasadnia odmowę przyznania świadczenia.
Należy dodatkowo podnieść, że Sąd nie może kontrolować skuteczności tych czynności zwłaszcza ośrodka pomocy społecznej, o których już była mowa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze trafnie wskazało, że nie może wnikać w to czy organ I instancji podjął wszystkie niezbędne czynności zmierzające do tego by zapewnić niezbędnego specjalistę do wykonania świadczeń specjalistycznych jakie przysługiwałyby synowi skarżącej. Podobnie i sąd administracyjny kontrolujący legalność tego rodzaju orzeczenia administracyjnego nie może oceniać czy organ pomocy społecznej poczynił wystarczające starania w tym względzie, z jednym wyjątkiem.”
Wydaje się, że powyżej przedstawiona wykładnia przepisów ustawy o pomocy społecznej, nie pozostawia żadnych wątpliwości. W przypadku braku specjalistów którzy chcieliby podjąć współpracę z Ośrodkiem, przy jednoczesnym zachowaniu zasad należytej staranności i dbałości o ich zatrudnienie, można odmówić przyznania wsparcia w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Należy pamiętać, że odmowa taka, nie zwalania pracowników Ośrodka od dalszych, intensywnych poszukiwań.
O ile sądy administracyjne, nie są uprawnione do badania owej „należytej staranności” w poszukiwaniu specjalistów z niezbędnymi kwalifikacjami zawodowymi, o tyle rada gminy (w odniesieniu do osoby zarządzającej Ośrodkiem Pomocy Społecznej), kompetencje takie posiada.
Czytaj także publikację: „Podstawy prawidłowej realizacji specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi”.
Czytaj pełną treść orzeczeń: I OSK 147/08, II SA/Bk 418/07, IV SA/Wr 153/13.
Stan prawny na dzień: 15 listopada 2014 r.
