Zgodnie z treścią art. 121 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej:
Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 250 zł. W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy dodatek przysługuje w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy.
Z cytowanego przepisu wynika, że dodatek przysługuje po pierwsze, pracownikowi socjalnemu, po drugie do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki.
Obecna sytuacji spowodowała, ze pracownicy socjalni zatrudnieni w ośrodkach w całej Polsce nie mogą wykonywać tradycyjnej pracy w terenie, aby nie narażać siebie i innych osób zarażeniem koronawirusem. Powstaje zatem pytanie czy przez ten okres będą mieć prawo do dodatkowego wynagrodzenia.
Po pierwsze wskazać należy, że wyjątkowa sytuacja w jakiej znaleźli się pracownicy socjalni jest od nich niezależna. Po drugie pracownicy w większości ośrodków nie zaprzestali wykonywania pracy socjalnej ale zmuszeni zostali do jej odmiennej organizacji. Pracownicy wykonują więcej połączeń telefonicznych, kontaktują się z rodzinami objętymi pomocą za pośrednictwem telefonu, korespondencji elektronicznej itp. W ten sposób starają się też ustalić sytuację osobistą i dochodową stron postępowania i pomagać w najtrudniejszych sytuacjach.
Zgodnie z art. 119 ustawy o pomocy społecznej zadania pracownika socjalnego zostały wymienione przykładowo. Przesądza o tym użyte sformułowanie „w szczególności”. Tym samym katalog uznać należy za otwarty a pracownik socjalny może wykonywać pracę socjalną lub inne czynności wymienione przykładowo w treści przepisu.
Zgodnie z art. 6 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej:
praca socjalna to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi;
Zatem pracownik socjalny może wykonywać pracę w terenie ale nie musi, gdyż przepis przewiduje również inne możliwości. Zakres wykonywanej pracy każdorazowo ustala pracodawca uwzględniając kwalifikacje i doświadczenie pracownika. Zaznaczyć jednak leży, że zajmowanie się szeroko pojętą pracą socjalną w terenie i wywiadami środowiskowymi upoważnia pracownika do dodatkowych przywilejów takich jak: dodatkowy urlop wypoczynkowy, dodatek do wynagrodzenia, zwrot kosztów przejazdu. Jeśli pracownik socjalny nie wykonuje wymienionych czynności nie ma prawo do dodatkowych przywilejów. Kwestię jaki będzie zakres wykonywanych czynności przesądza zawarta umowa o pracę oraz określony przez pracodawcę zakres wykonywanych czynności.
Odnosząc się do samej istoty omawianego dodatku. Uznać należy, że stanowi on składnik wynagrodzenia, który nie jest zmienny i nie jest uzależniony od faktycznie wykonanych w danym miesiącu czynności. Dodatek ten nie jest wypłacany proporcjonalnie do ilości godzin poświęconych w danym miesiącu na pracę socjalną poza siedzibą jednostki. Stanowi on stałą część wynagrodzenia wypłacanego w każdym miesiącu pracownikom socjalnym spełniającym przesłanki ustawowe i mającym w zakresie obowiązków służbowych świadczenie pracy socjalnej w środowisku. Dodatek jest wypłacany w stałej wysokości przykładowo podczas urlopu wypoczynkowego pracownika socjalnego, gdy również nie wykonuje on pracy socjalnej w terenie. Pracodawca nie weryfikuje przecież jaką ilość pracy w danym miesiącu pracownik socjalny wykonał poza siedziba jednostki tylko czy ten zakres pracy znajduje się w jego obowiązkach zawodowych.
Ciężko przewidzieć jak długo potrwa obecna sytuacja i czy pracownicy socjalni wrócą do tradycyjnej pracy w terenie w przyszłym miesiącu czy za pół roku. Na tym etapie nikt nie jest w stanie przewidzieć jak potoczy się rozwój epidemii. Zaznaczyć jednak należy, że pomimo tego pracownicy wykonują pracę socjalną i powinni tak czynić korzystając z innych dostępnych narzędzi.
Podsumowując, pomimo braku możliwości pracy w terenie, w związku z stanem epidemii, należy uznać, że pracownicy socjalni spełniający ustawowe przesłanki i mający w zakresie pracy pracę socjalną w środowisku, mają w dalszym ciągu prawo do otrzymywania dodatku do wynagrodzenia w pełnej wysokości.
